Binnenland

Nieuwe koers Lar-Hof inzake fictieve weigeringen biedt helderheid voor Arubaanse burgers

augustus 11, 2023

Het Lar-Hof heeft op 9 augustus een richtinggevende uitspraak gedaan betreffende fictieve weigeringen, die belangrijke gevolgen heeft voor administratiefrechtelijke juridische processen op Aruba en draagt bij aan transparantie en duidelijkheid voor burgers. Deze baanbrekende uitspraak heeft niet alleen impact op het huidige juridische landschap, maar zet ook precedenten voor toekomstige Lar-zaken.

Deze uitspraak is te danken aan de vastberaden inzet van Anouk Balentina, milieuactiviste en buurtbewoner van de Parkietenbos landfill, die van mening was dat de afgegeven hindervergunning voor de verbrandingsoven te Parkietenbos niet voldoende rekening hield met de belangen van de buurtbewoners, zoals hun recht op een gezond leefmilieu en een ongestoord leven. Balentina begon haar strijd nadat de overheid heimelijk een hindervergunning had afgegeven. Op basis van de Landsverordening administratieve rechtspraak (Lar) heeft zij bezwaar gemaakt tegen deze afgifte.

Het juridische proces van de Arubaanse Lar-procedure, is complex en kan lang duren. Een kenmerk van deze procedure is dat de overheid in veel gevallen niet tijdig reageert op bezwaren, wat leidt tot een fictieve weigering. Deze fictieve weigering verschilt in Aruba van die in Curaçao en Sint Maarten omdat de Arubaanse Lar stelt dat een fictieve weigering als een afwijzende beschikking moet worden gezien. Balentina bracht de zaak voor de Lar-rechter in eerste aanleg.

Ondanks de volledigheid van het dossier, ging de rechter niet inhoudelijk in op de zaak. Normaal gesproken beschouwt de Lar-rechter een beroep als gegrond wanneer er sprake is van een fictieve weigering, puur omdat de fictieve afwijzing van het bezwaar niet gemotiveerd was. Echter, Balentina wenste een principiële uitspraak van het Lar-Hof over de handelswijze van de Lar-rechter in eerste aanleg, waarbij zij van mening was dat de rechter de zaak inhoudelijk had moeten behandelen.

Het Lar-Hof heeft in deze uitspraak uitgebreide ongevraagde overwegingen gegeven (rechtsoverwegingen 5.1 t/m 5.6), wat opmerkelijk is aangezien rechters doorgaans geen overwegingen ten overvloede geven. Het Lar-Hof stelt dat een rechter een grote vrijheid heeft bij het doen van een uitspraak en dat hij de overheid kan opdragen om inhoudelijk te beslissen op het bezwaar. Daarnaast stelt het Lar-Hof dat de rechter ook inhoudelijk de zaak mag behandelen. Het Lar-Hof benadrukt dat in de toekomst de rechter in eerste aanleg zijn vonnis gedegen moet motiveren en geeft tevens aanwijzingen voor de rechters om rekening mee te houden bij het nemen van een beslissing.

Deze uitspraak van het Lar Hof schudt de Arubaanse Lar-rechters in eerste aanleg wakker als het gaat om fictieve weigeringen. Burgers kunnen nu aan de hand van deze uitspraak beoordelen of de aanwijzingen van het Hof in acht zijn genomen. Indien dit niet het geval is, kan het oordeel van het Lar-Hof worden verzocht. Hiermee worden alle Lar-rechters in eerste aanleg van Aruba aangespoord om scherp te blijven.

Hoewel sommigen kunnen beweren dat Balentina de zaak heeft verloren, gelooft zij dat dit niet het geval is. Haar doel was om het Lar-Hof de standaard handelswijze van de Lar-rechters in eerste aanleg inzake fictieve weigeringen te laten toetsen. Deze handelswijze is nu door het Lar-Hof in een nader juridisch kader geplaatst. De Arubaanse Lar-rechter moet voortaan de uitspraak op fictieve weigering goed motiveren en mag ook inhoudelijk toetsen. Hiermee heeft Balentina gezorgd voor rechtsvorming ten gunste van de Arubaanse burger op Lar-gebied.

In de uitspraak geeft het Lar-Hof niet aan dat Balentina niet-ontvankelijk is of dat haar beroep niet gegrond is. Het Lar-Hof stelt alleen dat de uitspraak van de rechter in eerste aanleg in stand kan blijven omdat de aanwijzingen van het Lar-Hof toen nog niet bekend waren. De materiële behandeling van het beroep inzake de later genomen inhoudelijke beslissing op het bezwaar zal naar verwachting in september plaatsvinden.

Ongeacht de uitkomst van deze zaak is één ding zeker: Balentina’s vasthoudendheid en toewijding om de rechten van Arubaanse burgers te waarborgen zijn onmiskenbaar. Ze heeft een historische stap voorwaarts gezet voor de Arubaanse rechtsstaat en een krachtig signaal afgegeven over de invloed van burgeractivisme.